عقیق: طبق نقل مورخین مردم شریف سیستان پس از دریافت خبر شهادت امام حسین علیه السلام و یاران باوفایش، قیامی علیه حاکم وقت منطقه که از سمت بنی‌امیه منصوب شده بود بر پا کرده و این فرد را از حکومت خلع و مجبور به فرار کردند، این قیام تنها ۲ ماه پس از شهادت حضرت شکل گرفت، در حالی که قیام توابین سه سال و قیام مختار حدود پنج سال پس از شهادت امام حسین(ع) به وقوع پیوست.
درباره قیام آنان برای خونخواهی امام حسین باید اذعان کرد که ما نمی‌دانیم خبر واقعة جان‌سوز کربلا و اسارت اهل‌بیت پیامبر، چه وقت به سیستان و دیگر شهرهای ایران رسید؛ اما به گواهی تاریخ، نخستین قیام مردمی بر ضد بنی‌امیه، کمتر از چند ماه پس از واقعة کربلا، به دست مردم سیستان برپا شد.چ
مؤلف کتاب تاریخ سیستان می‌نویسد:
پس از واقعه کربلا و شهادت امام حسین و اسارت اهل‌بیت رسول خدا و امیر مؤمنان علی از کوفه به شام، و انعکاس آن در سراسر دنیای اسلام، مردم سیستان با شنیدن این خبر به خونخواهی اباعبدالله الحسین بر ضد یزیدبن‌معاویه و حکمران او در سیستان، عَبّادبن‌زیاد (برادر عُبَیْدالله‌بن‌زیاد عامل جنایت کربلا) قیام کردند.
با اینکه در آن موقع، حکمران سیستان، هم سپاه و هم نیروی انتظامی (شُرطه) و هم محکمة قضا در اختیار داشته، و کاملاً بر اوضاع مسلط بوده است، ولی همین‌که عده‌ای از مردم آغازگر قیام شدند، عَبّادبن‌زیاد درنگ را جایز ندانست و با برداشتن بیست‌میلیون درهم موجودی بیت‌المال، از سیستان فرار کرد؛ به‌طوری‌که سیستان ماه‌ها بدون والی ماند.
پیداست که اگر عَبّاد نمی‌گریخت و در سیستان مانده بود، جان خود را از دست می‌داد. بعد از چند ماه، عُبَیْدالله‌بن‌زیاد به‌جای والی سابق، دو برادر دیگرش، یزیدبن‌زیاد و ابوعبیدة‌بن‌زیاد را باهم به سیستان فرستاد. طبعاً که آنها نیز با مدارا با مردم سیستان رفتار کردند تا توانستند اوضاع را آرام کنند و به حکومت خود ادامه دهند.
پذیرش ولایت حضرت امیرالمومنین علی علیه‌السلام
مردم سیستان پس از پذیرش اسلام، در راه خـدا و ولایت امیر مؤمنـان بسیار کوشیدند و در تاریخ افتخـارات مهمـی بـه نـام خـود ثبـت کردنـد. مؤلـف تاریخ سیستان می‌نویسد: در زمان خلافت عثمان، «عبدالرحمن بن سمرة بن حبیب» والی سیستان بود. با شروع خلافت علی وی با اموالی که از بیت المال سیستان در اختیارش بود، به معاویه پیوست و نزد او ماند. پس علی، «عبدالرحمن بن جرو الطایی» را والی سیستان کرد. با شروع جنگ صفین، عبدالرحمن طایی برای یاری علی نزد وی بازگشت. معاویه نیز از فرصت بهره برد و باز عبدالرحمن بن سمره را به سیستان اعزام کرد؛ اما مردم از پذیرش و همراهی او امتناع کردند و بزرگان و علمای شهر گفتند ما پیشوایی می‌خواهیم که پیرو سنت محمد مصطفی و علی بن ابی‌طالب علیهماالسّلام باشد. به دنبال آن امیرمؤمنان به نوبت، والیـانی بـه سیستان فرستاد تا بر آنجا حکم برانند.
پس از شهادت عبدالرحمن بن جرو، عون بن جعدة، فرستاده بعدی امام (علیه‌السلام) نیز در راه عراق کشته شد. عبدالله بن عباس، که از سوی امام والی بصره بود فرمان یافت فردی را به سیستان بفرستد. او نیز ربعی بن کاس را به همراهی حصین بن ابی‌الحر و ثابت بن ذی حره، همراه با چهار هزار تن به این منطقه فرستاد و حکومت این منطقه را در دست گرفت.این موضع گیری مردم در مقابل اقدام معاویه، نشان می‌دهد که مردم سیستان از آغاز از موالیان امیرالمومنین و اهل بیت پیامبر علیهم السّلام بوده‌اند.
عدم سب امیرالمومنین علی علیه السلام
یکی از افتخارات مردم سیستان این است که وقتی در سال ۴۱ قمری معاویـه همه خطیبان و امامان جمعه را در سراسر دنیای اسلام، مکلف کرد که در خطبه‌هایشان امیرمؤمنان علیه را لعن کنند، مردم سیستان زیـر بـارایـن ننگ نرفتند و حتی این امتناع را در قرارداد صـلـح بـا حاکمـان‌امـوی گنجاندند. با اینکه در همـان زمـان خاندان زیاد بن ابیه از طرف معاویه بر سیستان حکـم می‌راندند، مردم سیستان از ارتکاب آن عمل ننگین سر باز زدنـد و حـکـام وقت، ناچار آنها را آزاد گذاشتند.
زکریا بـن مـحمـد قزوینی (م ٦٨٢ق) می‌نویسد: «اهـل سجستان (سیستان) و مردمان آن نیک اعتقاد می‌باشند.... بهترین وصف ایشان آن است که در زمان غلبه بنی امیه، کـه حـکـم بـه لعن امیر مؤمنان علی (علیه‌السّلام) نمودند، اهل سجستان امتناع بلیغ در قبول ایـن حـکـم نمودند و هرگز مرتکب این عمل شنیع نشدند».بدون شک این برخورد دلاورانه مردم سیستانِ ایران با حاکمان اموی دلیل تشیع و محبت آنان به امام علی (علیه‌السّلام) و فرزندان پاک آن حضرت است.
تاکید رهبر معظم انقلاب بر گرامیداشت این حرکت بزرگ
رئیس دانشگاه پیام نور سیستان و بلوچستان قیام به خونخواهی امام حسین (ع) را یکی از اتفاقات مهم در تاریخ منطقه سیستان دانست و بیان کرد: این مهم نشان از بصیرت و ولایت‌مداری ویژه مردمان شمال سیستان و بلوچستان و دلبستگی آنان به اهل بیت (ع) است که ظرفیت جهانی شدن دارد. با مساعدت اساتید تاریخی همچون دکتر «محمد حسین رجبی دوانی» و حجت الاسلام «محمد باقر حیدری نسب» این مساله در سال ۹۶ به اطلاع مقام معظم رهبری رسید که طلاب سیستانی در حال بررسی اسناد تاریخی قیام مردم سیستان به خونخواهی امام حسین (ع) هستند و دارند سعی می‌کنند این مساله را زنده کنند که ایشان از این مساله استقبال و بیان کردند «این همایش باید با شکوه خاصی برگزار شود» از آن پس این همایش در منطقه سیستان با محوریت شهر زابل برگزار و هر سال با شکوه بیشتری برگزار می‌شود.
پی نوشت:
